Liam Neeson

Liam Neeson, właściwie William John Neeson (ur. 7 czerwca 1952 roku w Ballymenie) – północnoirlandzki aktor filmowy i teatralny.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Ballymena, w hrabstwie Antrim, w Irlandii Północnej, w rodzinie rzymskokatolickiej jako trzeci z czwórki dzieci Katherine „Kitty” Neeson (z domu Brown), kucharki i Bernarda „Barneya” Neesona, dozorcy w podstawówce Ballymena Boys All Saints Primary School. Wychowywał się z trzema siostrami: Elizabeth, Bernadette i Rosaleen. W wieku dziewięciu lat rozpoczął lekcje boksu w All Saints Youth Club, a później był amatorem mistrzem boksu w Ulsterze.

Mając 11 lat po raz pierwszy wystąpił na scenie, po tym jak jego nauczyciel angielskiego zaproponował mu główną rolę w szkolnym przedstawieniu. Na jego zainteresowanie aktorstwem wpłynął również Ian Paisley. W 1971 rozpoczął studia na wydziale fizyki i informatyki w Queen’s University Belfast w Irlandii, przed wyjazdem do pracy w St. James’s Gate Brewery. Na uczelni odkrył talent do gry w piłkę nożną i został zauważony przez irlandzkiego menadżera Seána Thomasa z Bohemian F.C. W Dublinie rozegrał jeden mecz przeciwko Shamrock Rovers F.C., ale nie zaproponowano jemu kontraktu.

Po opuszczeniu uniwersytetu, powrócił do Ballymena, gdzie pracował dorywczo jako operator wózka widłowego w Guinness i kierowca ciężarówki. Uczęszczał również przez dwa lata do kolegium nauczycielskiego w Newcastle upon Tyne w Anglii, przed ponownym powrotem do rodzinnego miasta. Ukończył Gaiety School of Drama w Dublinie.

Kariera

W 1976 roku dołączył do zespołu artystycznego The Lyric Players' Theatre w Belfaście, gdzie występował przez dwa lata. W 1977 roku pierwsze doświadczenia filmowe, grając Jezusa Chrystusa i ewangelistę w filmie religijnym Wędrówka Pielgrzyma (Pilgrim's Progress). W 1978 roku przeniósł się do Dublina, gdy zaproponowano mu udział w sztuce Mówię ja, mówi on (Says I, Says He, 1977) Rona Hutchinsona o konflikcie w Irlandii Północnej. Po występie w kilku innych produkcjach, dołączył do Abbey Theatre.

W 1980 reżyser John Boorman zaangażował go do roli Lenniego Smalla w spektaklu Myszy i ludzie Johna Steinbecka, a następnie powierzył mu rolę sir Gawaina w filmie Excalibur (1981) u boku Nigela Terry’ego, Helen Mirren i Nicholasa Claya. Potem przeniósł się do Londynu, gdzie kontynuował pracę na scenie. Pojawiał się też na ekranie jako Kegan, „człowiek z gór” w filmie fantasy Petera Yatesa Krull (1983) z Kenem Marshallem, Churchill w dramacie historycznym Rogera Donaldsona Bunt na Bounty (The Bounty, 1984) u boku Mela Gibsona i Anthony’ego Hopkinsa, Fielding w dramacie wojennym Rolanda Joffé’a Misja (The Mission, 1986) z Robertem De Niro i Jeremym Ironsem oraz gościnnie jako Sean Carroon w trzecim sezonie serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1986).

Następnie przeniósł się do Hollywood. Uznanie krytyków przyniosła mu rola oskarżonego o morderstwo sekretarki prokuratora generalnego - bezdomnego włóczęgi i weterana z Wietnamu w filmie Petera Yatesa Podejrzany (Suspect, 1987) z Cher i Dennisem Quaidem. W thrillerze Buddy’ego Van Horna Pula śmierci (The Dead Pool, 1988) u boku Clinta Eastwooda wystąpił w roli Petera Swana, reżysera filmowego horroru. Tytułowa rola Peytona Westlake’a/człowieka ciemności w filmie sensacyjno-kryminalnym Sama Raimi Człowiek ciemności (Darkman, 1990) zdobyła nominację do nagrody Saturna. Za kreację Oskara Schindlera w biograficznym dramacie wojennym Stevena Spielberga Lista Schindlera (Schindler's List, 1993) otrzymał nagrodę krytyków filmowych w Chicago oraz został nominowany do Oscara, Złotego Globu i BAFTA. Jako Michael Collins (irlandzki przywódca) w biograficznym dramacie wojennym Michaela Apteda Michael Collins (1996) zdobył nagrodę Evening Standard British Film Awards i nominację do Złotego Globu.

Za postać Qui-Gon Jinna w filmie sci-fi George’a Lucasa Gwiezdne wojny: Część I – Mroczne widmo był nominowany do nagrody Saturna i MTV Movie Award. Jako Alfred Kinsey w biograficznym dramacie Billa Condona Kinsey (2004) został uhonorowany nagrodę Irish Film & Television Academy i krytyków w Los Angeles i był nominowany do Złotego Globu. Z kolei jako Henri Ducard/Ra’s al Ghul w filmie Christophera Nolana Batman: Początek (Batman Begins, 2005) otrzymał nominację do nagrody Saturna i MTV Movie Award.

W 1999 królowa Elżbieta II nadała mu Order Imperium Brytyjskiego.

Życie prywatne

W latach 80. był związany z Helen Mirren. W 1993 podczas prób nad broadwayowską sztuką Eugene’a O’Neilla Anna Christie poznał aktorkę Natashę Richardson, córkę aktorki Vanessy Redgrave i reżysera/scenarzysty Tony’ego Richardsona, którą poślubił 3 lipca 1994. Zagrali razem także w dramacie psychologicznym Michaela Apteda Nell (1994). Wychowywali dwóch synów: Micheála Richarda Antonio (ur. 22 czerwca 1995) i Daniela Jacka (ur. 27 sierpnia 1996). 18 marca 2009 w Nowym Jorku Natasha Richardson zmarła w wyniku wypadku - krwotoku w mózgu, spowodowanego upadkiem na stoku narciarskim.

Źródło opisu: Wikipedia (treść udostępniona na licencji Creative Commons. Zobacz autorów artykułu).

Polski dubbing

Rok	Tytuł	Rola	Polski głos
1995	Rob Roy	Robert Roy McGregor	Olgierd Łukaszewicz
1999	Gwiezdne wojny: Część I – Mroczne widmo	Qui-Gon Jinn	Krzysztof Kołbasiuk
2006	Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa	Aslan (głos)	Piotr Machalica
2009	Opowieści z Narnii: Książę Kaspian	Aslan (głos)	Piotr Machalica
2011	Opowieści z Narnii: Podróż Wędrowca do Świtu	Aslan (głos)	Piotr Machalica
2016	Łowca i Królowa Lodu	Narrator	Miłogost Reczek
2017	Co wiecie o swoich dziadkach?	On sam	Piotr Fronczewski
2019	Gwiezdne wojny: Skywalker – odrodzenie	Qui-Gon Jinn (głos)	Marcin Troński
Filmy i seriale animowane
2008	Gwiezdne wojny: Wojny klonów	Qui-Gon Jinn	Andrzej Chudy
2013	Kumba	Fango	Robert Więckiewicz
2014	Gang Wiewióra	Pierun	Andrzej Grabowski
2014	LEGO przygoda	Dobry glina / Zły glina	Jarosław Boberek
2014	LEGO przygoda	Ojciec złego gliny	Janusz Wituch
Gry komputerowe
2008	Fallout 3	James	Grzegorz Wons